I. Giáo Dục Trẻ
Em Theo Lứa Tuổi
CON NGƯỜI
CÓ TRƯỞNG THÀNH GIỐNG TRÁI CAM KHÔNG?
-
Mỗi giai đoạn (lứa tuổi) có một chuyển biến
tâm tính khác nhau.
- Trẻ em lớn dần về thể xác và tinh thần, nghĩa là nó được
cấu tạo hình thành và phát triển từ từ, không bao giờ thành nhân ngay lập tức.
CÓ THỂ CHIA RA CÁC GIAI ĐOẠN LỨA TUỔI NHƯ THẾ NÀO?
Cách chung có thể chia ra từng lứa tuổi:
- Dưới 6 tuổi: gồm 2 giai đoạn:
Dưới
3 tuổi và từ 4 - 6 tuổi
- Từ 6 tuổi đến 11 tuổi.
- Từ 11 tuổi đến 15 tuổi
- Từ 15 tuổi đến 18 tuổi
- Từ 18 đến 25 tuổi...
Không phải trẻ nào cũng phát triển tâm tính như nhau, tuỳ
thuộc nhiều yếu tố khác nhau sẽ có những phát triển nhanh chậm khác nhau.
II. Đặc điểm Tâm Lý
NHU CẦU LỚN NHẤT CỦA TRẺ 1 TUỔI LÀ GÌ?
- Năm Đầu Tiên: Tuổi Miệng và Hậu Môn
a) Tuổi
miệng: 9 tháng đầu: 3 tháng biết hờn dỗi,
7 tháng biết bò, 9 tháng lò dò biết đi.
7 tháng biết bò, 9 tháng lò dò biết đi.
b) b)
Tuổi hậu môn: 3 tháng cuối nămcảm giác khoái lạc ở hậu môn khi tiêu tiểu được mẹ
rửa ráy và sự chủ động tiêu tiểu để làm vừa lòng hay chọc tức phản đối cha mẹ,
thoả mãn bản năng quyền lực thống trị của trẻ
2. Năm Thứ Hai: Tuổi Bắt Chước
Đây là tuổi ngôn ngữ, tập nói,
dễ thương.
Cuối năm đầu, các cơ quan cảm
giác phát triển theo thứ tự: sờ – ngửi – nghe – nhìn – nói à
dần dần dung hoà các cơ quan cảm
giác để nhận diện đúng và sờ đụng đúng.
Trẻ biết bò và dần dần đứng thẳng
đi được, tập nói rồi bắt chước tiếng nói, giọng nói, kiểu nói…
3. Năm Thứ Ba: Tuổi Phân Biệt
- Trẻ dần dần làm chủ được.
- Nói được tiếng “tôi” – “bé”
Đây là hiện tượng ý thức đầu
tiên trong đời trẻ, nó nhận định được nhân vị của nó.
- Xuất hiện mặc cảm Eudipe (hay
Electre)
“siêu ngã” bắt đầu hình thành,
“bản năng” tự do lớn, thích gây hấn
“bản năng” tự do lớn, thích gây hấn
Nếu cha mẹ không khéo léo, trẻ
sẽ mắc phải mặc cảm tự ti, tội lỗi.Phải biết để cho trẻ tự mình tập đi, tập
nói, tập sử dụng đồ vật theo ý trẻ. Nhưng cần đề phòng tai nạn.
SỰ CHĂM SÓC TRẺ CHO TRẺỞ TUỒI
NÀY THẾ NÀO LÀ CẦN THIẾT?(CHUYỆN BÀ MẸ GỌI ĐIỆN NHẮC CON GÁI CHĂM SÓC
CON KHI SẮP SINH!)
- Trẻ vui thích khi bú,
thích thú nhìn màu sắc, hình ảnh
động
và thích nghe những tiếng hát
du dương.
- Ước vọng của trẻ được biểu lộ
bằng cảm xúc: vui thì cười, không thoả mãn thì khóc…
Qua những hoạt động này, tâm hồn
trẻ lớn lên nhờ ghi lại những ký ức, dần dần chúng ý thức về sự vật và các mối
quan hệ xung quanh
Giai đoạn 1 -3 tuổi là cần được
sự che chở, âu yếm bằng tình yêu của cha mẹ.
Giáo dục trẻ lúc này thông qua
việc ăn uống, tiêu tiểu
Dạy trẻ lúc này qua những tiếng
hát lời ru, những hình ảnh, tranh ảnh các thánh và Chúa, tập cho trẻ kêu tên
Chúa, tên Mẹ Maria và các thánh.
Sự chăm nom ân cần của cha mẹ
hoặc vú nuôi sẽ giúp trẻ tránh những tai nạn có thể khiến chúng sợ không dám hoạt
động sau này
VÀI TRƯỜNG HỢP LỆCH LẠC CỦA SIÊU NGÃ
1/ Hình ảnh yếu kém của người
cha: Người cha thường vắng mặt, không đảm nhận vai trò làm cha.
1.1/ Đứa con trai từ khước hình
ảnh người cha, quay sang người mẹ, sẽ hình thành một nhân cách nữ tính. Hoặc nó
sẽ tự tạo một siêu ngã đối ngược với người cha: cứng cỏi, độc tài.
1.2/ Đứa con gái trong gia đình
tình cảm của nó không có chỗ bám víu, khi lớn lên nó sẽ tự tìm một cái gì để
thay thế hình ảnh người cha. Nó luôn ước ao được che chở như một đứa con nhỏ chứ
không phải như người trưởng thành.
2. Hình ảnh người mẹ không đảm
nhận vai trò mẹ hiền – khước từ vai trò làm mẹ
Đứa trẻ sẽ cảm thấy bị bỏ rơi,
thiếu an toàn, âu lo, sợ sệt. Hậu quả có thể xảy ra các trường hợp sau:
2.1/ Đứa con trai luôn tìm kiếm
sự yêu thương, không thể thoả mãn. Khi lớn lên vẫn tìm nơi người khác cái gì mẹ
nó đã không cho nó. Hoặc có thái độ ngược lại: trẻ tự khép kín.
2.2/ Đứa con gái từ chối đảm nhận
giới tính của mình. Không thể đồng hoá với mẹ mà đồng hoá với cha (nữ nhưng có
tính nam nhi)
3. Người cha quá chuyên chế,
hay quá sáng chói
3.1/ Con trai thấy mình quá yếu
để có thể đồng hoá với cha, do đó bản ngã của nó bị đè bẹp bởi cái siêu ngã, nó
cảm thấy thiếu tự tin khi làm việc, không dám sáng tạo khi hành động.
3.2/ Con gái lại có “khuynh hướng
dùng lại nơi hình ảnh người cha”. Lớn lên sẽ tìm kiếm người đàn ông nào bằng để
thay thế hình ảnh người cha (tình cảm lúc bé quá mạnh sẽ chi phối cô ta cả cuộc
đời)
4. Người mẹ quá đàn ông
4.1/ Con trai không thể tách khỏi
mẹ, luôn bám váy của mẹ. Lớn lên lấy vợ dễ chọn người cao tuổi hơn và vì giống
mẹ nên nhân cách có chút nữ tính.
4.2/ Con gái có thể đồng hoá
tính đàn ông của mẹ… Hoặc có thể chống lại sự đồng hoá đó và trở thành quá nữ tính,
luôn nhõng nhẻo.
2. Giai Đoạn Từ 4 - 5 Tuổi
TẠI SAO TRẺ TUỔI NÀY HAY HỎI?
-
Ngôn ngữ của trẻ mở rộng,
à nói
trở thành một đam mê đối với chúng
-
Khái
niệm về nguyên nhân xuất hiện
à
hay hỏi, gặp ai cũng hỏi.
Ở TUỔI NÀY BẰNG CÁCH NÀO DẠY TRẺ
BIẾT CHO ĐI PHÙ HỢP TÂM LÝ CỦA CHÚNG?
- Ý thức nhân vị ngày càng mạnh
à
thích độc lập và chiếm hữu
-
Rất thích hoạt động, chúng chạy chơi, leo
trèo, cầm nắm, vẽ viết tất cả những gì
trong tầm tay chúng.
-
Tuổi này chơi là cách thức trẻ hoạt động và
làm phát triển con người.
Muốn tập trẻ làm việc thì phải
biến việc làm thành trò chơi và người lớn cùng chơi.Nếu được giáo dục
như thế, lớn lên các em sẽ là những người có tinh thần trách nhiệm
-
Thích nghe chuyện;
-
Thích
được xem hình ảnh và được cắt nghĩa;
bắt chước các hành động
của các nhân vật trong truyện,
trong phim ảnh
à Nhân vị nảy nở
à hình thành cá tính một cách rõ rệt.
- Bắt đầu biết tưởng tượng, đôi
khi thuật chuyện các em thường đưa thêm vào những chi tiết tưởng tượng ngớ ngẩn.
Đừng kết án các em “xạo”…
- Quan niệm của các em về Thiên
Chúa như là một “vị thần” thông biết hết mọi sự.
- Việc giáo dục đức tin, luân
lý cho các em tuổi này là dễ dàng và rất khó phai mờ.
Trong giáo lý cha mẹ, thầy
cô giáo cần kể cho các em nghe các chuyện Kinh Thánh, chuyện về các thánh, các
gương anh hùng, chuyện cổ tích, các mẫu chuyện đời thường và rút ra những bài học
luân lý, đạo đức.
- Cuối tuổi thứ năm, hình thành
nơi trẻ cá tính và tính quy ngã, khiến trẻ nảy nở những đam mê thoả mãn cho tấm
thân và ước vọng nhỏ nhoi của chúng.
à
dễ bị kích động, hay muốn ra oai, thích được người khác chú ý, đôi khi bất phục
với người lớn và hung bạo với em nhỏ.
Cũng khởi sự quan niệm luân lý
để hình thành nơi “Cái Tôi Lý Tưởng” – “Siêu Ngã”
Lúc này cha mẹ (hoặc có thể là
ông bà), thầy cô là khuôn mẫu thôi thúc đứa trẻ“trở thành” - “nên giống”
VỚI TRẺ 4-5 TUỔI NÊN GIÁO DỤC BẰNG
CÁCH NÀO?
+ Nếu người lớn khắt khe, độc
đoán, đàn áp sẽ tạo nên nơi trẻ một hình ảnh đáng sợ khiến chúng luôn lo âu, mặc
cảm, tự ty.
+ Nếu người lớn đê hèn, xấu
nết sẽ tạo nên nơi trẻ hình ảnh phóng đãng khiến chúng thất vọng, buông xuôi,
vô luân.
+ Người lớn cao thượng, biết
thông cảm, quan tâm hướng dẫn sẽ tạo nên cho trẻ một hình ảnh thanh cao làm cho
trẻ sống an bình, nhẹ nhàng, và quân bình đời sống.
+ Nếu người lớn cưng chiều
trẻ quá sẽ khiến nó hư hỏng sau này, cần biết giúp đỡ chúng, “đồng luận” để
giúp chúng hình thành bản ngã vững mạnh, biết tuỳ thuộc, biết vượt qua bản năng
để sống một tình yêu, biết chọn lựa một cách tự do và chịu trách nhiệm về chọn
lựa ấy.
Sự thường, cha mẹ tự cho
mình
là toàn thể tình thương đối
với trẻ,
là toàn thể siêu ngã,
là “cái Tôi” tuyệt vời hoàn hảo của trẻ,
à nên thường đòi được quyền yêu mến và kính trọng của
trẻ cách tuyệt đối, đòi hỏi này sẽ gây ra tâm bệnh cho trẻ sau này.
III. Giáo Dục Tôn Giáo
- Nguyên Tắc Giáo Dục Chung: 4 nguyên tắc:
- Tôn trọng và động viên những
thử nghiệm mò mẫm cửa trẻ.
- Khuyến khích những sáng kiến
bé bỏng của trẻ.
- Phát triển và tinh luyện giác
quan của trẻ. Đây là điều kiện căn bản cho đời sống trí tuệ và luân lý của trẻ
sau này.
- Tập cho trẻ mở rộng tâm hồn,
biết chia sẻ để giảm tính ích kỷ, chiếm đoạt.
2. Đường Hướng Giáo Dục Tôn
Giáo
Gia đình là môi trường chính yếu
để giáo dục tôn giáo.
để giáo dục tôn giáo.
-
dựa vào sự kiện tự nhiên xảy ra trong gia
đình;
- dựa vào kinh nghiệm của trẻmà
dạy cho các em chân lý tôn giáo, lòng yêu mến Thiên Chúa và Giáo Hội.
2.1/ Khám Phá Ý Nghĩa Tôn
Giáo Của Đời Sống Thường Ngày
- Từ những kinh nghiệm bình thường
về thiên nhiên, tình cảm, giao tiếp
về thiên nhiên, tình cảm, giao tiếp
à Nói về Thiên Chúa.
-
Từ những kinh nghiệm liên quan trực tiếp đến
tôn giáo à
Tập làm quen đời sống tôn giáo
-
2.2/ Giải Đáp Những Vấn Đề Quan Trọng
do trẻ đặt ra bằng những lời lẽ
giản dị nhưng ý nghĩa
do trẻ đặt ra bằng những lời lẽ
giản dị nhưng ý nghĩa
-
à
rút ra cho các em những bài học luân lý đơn giản.
qua các câu chuyện Kinh Thánh,
các tranh ảnh, trò chơi.
các tranh ảnh, trò chơi.
Tập cho trẻ kể lại các câu chuyện
rất bổ ích cho chúng để phát triển ngôn ngữ…
0 nhận xét:
Đăng nhận xét